Ahilik Kültürü
17.11.2018
Ahilik, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde Anadolu’da yaşayan halkın ticaret, ekonomi ve sanat gibi çeşitli meslek alanlarında yetişmelerini sağlayan, onları ahlaki yönden yetiştiren bir örgütlenmedir.
13. yüzyılda Ahi Evran döneminde kurulan Ahilik Teşkilatı, yaklaşık 800 yıl önceden uygulamaya konan ve başarıyla uygulanan mesleki - ahlaki bir örgüttür.
Bir erken Osmanlı dini felsefesi olarak Ahilik Anadolu’ya özgü bir gelenektir ve Anadolu’da Türk egemenliğinin ve kültürünün gelişme sürecinde kilit rol oynamıştır.
14. yüzyılın başlarında Anadolu’ya da uğrayan ünlü seyyah İbn-i Battuta’nın Anadolu’daki seyahat güzergâhlarından biri de Göynük, Mudurnu, Bolu ve Gerede hattıdır. İbn-i Battuta, Bolu’ya ilişkin izlenimlerini anlatırken Mudurnu’da misafir edildiği bir Ahi Tekkesinden şu şekilde bahseder:
“Boli’de ahi yiğitlerinden birinin tekkesinde konakladık. Âdet gereği tekkenin bütün bölümlerinde ocaklar kış boyunca aralıksız yanar. Tekkeye vardığımızda ocakları yanar bulduk. Hemen üstümüzdekileri çıkararak tek kat elbiseyle kaldık, ateşin karşısında ısındık, ahi derhal çeşitli yemek ve meyvelerden getirdi. Hak Teala, yabancılara, gariplere şefkat ve merhamet gösteren, her gelen ve geçene yardımlarını esirgemeyen, onlara kucak açan, misafirleri kendi akrabalarıymışçasına bağrına basan bu dervişlere en güzel mükafatı versin.”
Ünlü Türk Seyyahı Evliya Çelebi Seyahatnamesinde, Mudurnu’da çok canlı bir ticari hayatın var olduğunu, özellikle iğne imalatının en gelişmiş bir şekliyle yapılarak, buradan her yere gönderildiğini yazar.
14. yüzyıldan bu yana Mudurnu’nun sosyal ve fiziksel dokusunda yaşamakta olan Ahilik geleneğinin kentsel çevredeki yansıması açıkça izlenebilmektedir.
Ahiliğin sosyal dokudaki en belirgin yansımaları, tarihi çarşıda (Arasta) 700 yıldır devam etmekte olan her hafta cuma günü orta çarşıda namazdan önce Esnaf Duası (veya Bereket Duası) geleneği ve Mudurnu’nun köklü kent kültürüdür.
Ahiliğin kentin fiziksel dokusundaki yansıması ise, Mudurnu’nun önemli kervan yollarının kavşağında yer alması ve Ahi esnafının örgütlenmesine dayalı ticari üretimin yarattığı birikim ile gerçekleşen yapılaşmada izlenmektedir. Bu yapılı mirası oluşturan başlıca öğeler; tarihi Arasta, Osmanlının tek kubbeli Cami mimarisinin önemli bir basamağını temsil eden Yıldırım Bayezid Camii ve Osmanlı dönemine ait hamam, türbe ve hazireler gibi diğer anıtsal eserler sıralanabilir.
Tarihi İpek Yolu üzerindeki konumu ve Ahilik kültürünün yaşatılmasıyla tanınan Osmanlı kasabası Mudurnu, “Mudurnu Tarihi Ahi Kenti: Ahiliğin Tanıkları (Bolu)” başlığı ile 2015 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Liste’sine alınmıştır. Ayrıca Mudurnu, 2018 yılında ise Cittaslow (Sakin Şehir) ilan edilmiştir.
70 yıllık zanaat hayatı boyunca dürüstlüğü ve cömertliğiyle tüm Mudurnu esnafı ve ahalisinin takdirini toplayan demirci ustası Mehmet ŞENKAYA, 2009 yılında Ticaret Bakanlığı ve Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu (TESK) tarafından açılan yarışmada önce Bolu ilinde, sonra ise Türkiye genelinde “Yılın Ahisi’’ seçilerek “Ahi Baba” lakabıyla anılır oldu. Ömrünün son döneminde ona bahşedilen bu takdir, yazılı, görsel ve sosyal medyada hem kendisinin hem Mudurnu ve Ahilik geleneğinin geniş yer bulmasını sağladı. Mehmet ŞENKAYA, 21 Şubat 2015 tarihinde ebediyete irtihal etmiştir.
Ülkemizde her yıl Eylül ayı içerisinde kutlanan “Ahilik Haftası” İlimiz Merkezinde ve Mudurnu ilçesinde bir dizi etkinlikle kutlanmaktadır.
